Met het Programma Maatschappelijke Voorzieningen werkt de gemeente Zwolle aan een vraaggestuurde aanpak voor het maatschappelijk vastgoed. De behoeften en wensen uit de wijken worden scherp in beeld gebracht en het sociaal domein komt meer in de lead. ’Een unieke en onderscheidende aanpak waarmee we diverse afdelingen binnen de gemeente met elkaar in verbinding brengen.’
Zwolle staat aan de vooravond van een grote en complexe opgave op het gebied van voorzieningen. Het aantal inwoners van de stad groeit de komende jaren flink en de samenstelling van de bevolking verandert. Met het Programma Maatschappelijke Voorzieningen wil de gemeente vraag en aanbod van maatschappelijke voorzieningen beter op elkaar afstemmen. Het programma bestaat uit een nieuwe werkwijze, een nieuwe organisatievorm en een toolkit met instrumenten om betere voorzieningen te ontwikkelen die aansluiten op de behoeften van de inwoners.
Vanuit de afdeling vastgoed is Carolien van der Velden bij het programma betrokken. Samen met programmamanager Heidi Mensink en Marcel Dahoe van de afdeling maatschappelijke ontwikkeling brengt zij de behoeften en wensen van alle Zwollenaren in beeld. Inmiddels zijn ze twee jaar met het programma onderweg en is een aantal van de wijken en dorpen onder de loep genomen. De eerste resultaten worden langzaam zichtbaar. ‘We hebben de eerste conceptuele scenario’s ontwikkeld. Die vormen de basis voor de vastgoedscenario’s waarmee we aan de slag kunnen.’
Carolien van der Velden, ontwikkelmanager Maatschappelijk Vastgoed
‘We brengen de sociaal-maatschappelijke opgave per wijk scherp in beeld’
Maatschappelijke opgave Omdenken, zo typeert Van der Velden de nieuwe aanpak van de gemeente Zwolle. ‘Waar we voorheen vooral aanbodgericht werkten, kijken we nu veel meer naar de specifieke vragen uit de verschillende wijken. Wat speelt er sociaal maatschappelijk gezien in de wijken en hoe kunnen we daar zo goed mogelijk op aansluiten met onze voorzieningen en uiteindelijk ons vastgoed. We kijken daarbij niet alleen naar de data, maar gaan ook echt de wijk in. We gaan in gesprek met de inwoners, de maatschappelijke organisaties en andere stakeholders. Met de combinatie van data en wat we zelf ophalen in de wijken brengen we vervolgens de maatschappelijke opgave per wijk, buurt of dorp in beeld.’
De nieuwe aanpak van de gemeente Zwolle is volgens Van der Velden nog echt pionieren. ‘We lopen tegen allerlei zaken aan en dat leidt regelmatig tot mooie discussies. Bijvoorbeeld over de financiering. We moeten met onze nieuwe aanpak bovendien aansluiten bij lopende gebiedsontwikkelingen. Hoe past deze aanpak daarin en hoe kunnen we hier zo goed mogelijk op aansluiten? Dat bekijken we wijk voor wijk en daarbij kijken we ook nadrukkelijk naar de toekomst, naar de demografische ontwikkelingen in de stad. Want we gaan behoorlijke groeien de komende jaren en dat heeft uiteraard gevolgen voor het vastgoed.’
Mixed use In de bestaande en nieuwe woongebieden is het essentieel om te zorgen voor voldoende maatschappelijke voorzieningen zoals scholen, speelplekken en sportaccommodaties. De ruimte voor deze voorzieningen staat echter onder druk. Mixed use kan hierbij uitkomst bieden. Van der Velden: ‘Door verschillende partijen onder één dak samen te brengen, kunnen we efficiënter omgaan met de beschikbare ruimte en ontstaan er nieuwe samenwerkingsverbanden.’ Dat vraagt volgens Van der Velden wel om een integrale visie op het vastgoed en goede samenwerking tussen de verschillende beleidsafdelingen binnen de gemeente. ‘Wij vormen hierbij de spin in het web. Wij verbinden deze afdelingen onderling en vormen de brug naar de stakeholders in de wijken.’
Het sociaal domein krijgt met de nieuwe aanpak volgens Van der Velden veel meer het stuur in handen in Zwolle. ‘Maar we moeten natuurlijk wel werken met haalbare businesscases. We hebben te maken met de principes van kostprijsdekkende huur en dat is nog regelmatig een flinke uitdaging. Waar komt het geld vandaan en hoe kunnen we dat op een goede manier verantwoorden? Dat is elke keer weer een puzzel.’
‘We willen met goede voorzieningen invloed uitoefenen op de sociale basis in de wijken’
Mooie uitdaging Investeren in goede maatschappelijke voorzieningen betaalt zich op termijn altijd uit, denkt Van der Velden. ‘Nu investeren in bijvoorbeeld voorzieningen voor de jeugd voorkomt extra uitgaven aan jeugdzorg in de toekomst. Dat willen we realiseren door met onze voorzieningen beter aan te sluiten op de behoeften in de stad. Het is voor ons de uitdaging om dat maatschappelijk rendement inzichtelijk te maken. Op termijn hopen we dat zelf in geld uit te kunnen drukken.’
Een mooie uitdaging, zo omschrijft Van der Velden het werk dat ze samen met Mensink en Dahoe doet. ‘We willen met goede voorzieningen invloed uitoefenen op de sociale basis in de wijken. Hiervoor hebben we afstemming met het wijkmanagement, met gebiedsontwikkeling en met het sociaal domein. Wij zijn daarbij de spin in het web. Maar op termijn moet dit programma natuurlijk wel transformeren naar een aanpak in de lijnorganisatie. Die stap hebben we met elkaar nog te zetten.’
Centrale uitgangspunten van het Programma Maatschappelijke Voorzieningen:
Van nadruk op stenen en vastgoed naar nadruk op de maatschappelijke opgave
Van versnippering van kennis en ervaring naar bundeling in één programma-organisatie
Van zicht op de opgave per sector naar zicht op de totale opgave
Van zicht op de huidige opgave naar zicht op de toekomstige opgave
Zwolle staat aan de vooravond van een grote en complexe opgave op het gebied van voorzieningen. Het aantal inwoners van de stad groeit de komende jaren flink en de samenstelling van de bevolking verandert. Met het Programma Maatschappelijke Voorzieningen wil de gemeente vraag en aanbod van maatschappelijke voorzieningen beter op elkaar afstemmen. Het programma bestaat uit een nieuwe werkwijze, een nieuwe organisatievorm en een toolkit met instrumenten om betere voorzieningen te ontwikkelen die aansluiten op de behoeften van de inwoners.